Ho Udan bot ne’ebé akontese iha segunda (21/02) semana ne’e, lixu naun organiku liu –liu garafa mamuk husi be’e, garafa teh pucuk, inklui bebidas kma’an sira seluk nakonu iha baleta, lekar mós iha Estrada laran, inklui to’o ba tasi ibun sira, tanba komunidade seidauk iha konsensia di’ak, hodi so’e lixu tuir nia dalan ne’ebé loloos.
Situasaun ne’e, akontese bebeik iha kapital Dili, Maske Governu kria ona, fatin lixeira sira kuaze iha bairo no Suku hotu.
Haree ba situasaun ne’e, iha idea konstruktiva balu dehan, foer labele nar – naran ba de’it iha Estrada laran, baleta laran no tasi ibun. Sala ne’e, Komunidade nian, tanba kuaze maioria seidauk iha konsensia di’ak, hodi so’e lixu Naun Organiku iha fatin ne’ebé determinadu ona husi Governu.
“Loloos ne’e, ita labele hakfodak ho plastik, aqua mamuk sira, iha Estrada laran. Be’e labele halai iha baleta tanba foer mak nakonu. Ita atu fo sala se. Sidadaun ida – idak mak tenke halo ezame konsensia ba aan rasik katak, dala wa’in ita duni mak so’e foer arbiru, liu –liu komunidade sira ne’ebé hela iha mota ninin, no hela besik iha be’e nia dalan sira”, dehan komunidade ida iha area Tasi – tolu, ba Time liuhosi dada lian iha loron, kinta (24/02).
Tan ne’e, nia husu ba ema ida – idak, presiza hatoman aan hodi soe lixu naun organiku iha nia fatin ne’ebé preparadu ona, nune’e, bainhira udan bot mai, sei lahamosu lixu naklekar iha Estrada, baleta, no tasi ibun ne’ebé mesak furak.
Loja no Ofisina balu la organiza fatin lixu ho di’ak
Observasaun Midia ne’e nian iha Benkel/ofisina balu iha parte Tasi – tolu, laiha fatin ba tau lixu. Lixu tau de’it iha rai leten parte trotoar nian. Bainhira udan tu’un, lixu sira ne’e, be’e lori hotu ba drainazen laran. Ho hahalok ne’e, laiha mós autoridade lokal ida mak kestiona.
Tempu udan komunidade aproveita so’e lixu ba be’e dalan
Bainhira tempu udan bot tun, iha bairo balu iha Dili, parte Comoro, Madohi no Bebonuk, komunidade Ida – rua, iha toma’an aat ida, kontinua so’e lixu ba Drainazen/ Be’e nia dalan laran, nune’e, foer sira ne’e tu’un hotu ba mota laran hamutuk ho korente be’e ne’ebe forte, ikus mai ba para hotu iha tasi ibun.
Governu prepara ona fatin lixu.
Governu hirak ona troka malu konsege halo ona lixeira iha fatin hotu, maibé konsensia komunidade nian kontinua latau lixu iha fatin ne’ebé Governu prepara ona.
Tan ne’e, rekomendasaun balu husi Autoridade nivel aldeia Munisipiu Dili nian, husu ba Governu katak, presiza hala’o sosializasaun ida di’ak, atu komunidade bele iha konsensia konaba so’e lixu tuir nia dalan.
“Ema aumenta barak ba bebeik, kuaze iha mota laran mos uma hotu ona. Problema iha Dili ne’e, soe foer arbiru ikus mai, resultadu ida mak númeru Dengue aumenta kuaze fasilidade iha hospital sira atu responde mak la sufisiente. Tanba ne’e, sosializasaun dalan ida di’ak ba komunidade hotu”. Lian Autoridade suku Comoro iha loron 21 fulan Febereiru 2022.
Fó hanoin fali ba públiku katak, antes ne’e, iha Eskola Cristal, Balide – Dili, iha programa ida konaba “Edukasaun ba Paz” material ne’e, hanorin estudante primeiru ano, husi pre – sekundario, ensinu sekundariu no Ensinu Superior iha tempu orientasaun, fo hanoin estudate sira(Feto – mane) labele soe lixu arbiru ligasaun ho prevensaun konflitu. Programa ne’e hetan suporta husi parseiru Cristal nian mak AGEH, husi Alemaña. Programa ne’e, anualmente sempre realize ba estudante nivel hotu.*** (TTM)
Discussion about this post