Eskola Rainha da Paz ka Fundasaun Rainha da Paz, hari’I iha tinan 2002, ne’ebe lokaliza iha Suku Bebonuk, Dom Aleixo – Dili, Timor – Leste.
Eskola ne’e ho nia fundadores desde ínisiu hamutuk neen nolu resin lima – 65. Tuir istoria, eskola ne’e hari’i, manorin nain sira ne’ebé, hanorin iha altura ne’eba, maioria ho voluntariu de’it laiha saláriu.
Tempu la’o estudante mos aumenta. Nune’e Tanba ho membru Fundadores ne’ebé wain tebes, eskola ka Fundasaun Rainha da Paz, hasoru problema sira, komesa ona iha tinan 2004.
Tuir Pedro Loe Goveia Leite, nu’udar rai nain, hanesan mós edukador ida iha eskola Rainha da Paz esplika katak, problema iha eskola Rainha da Paz mosu ona tinan 2004, tanba ideas no interese la hanesan, fundadores balu la kumpri promesa konjunta sira ne’ebé iha, inklui mós laiha transparansia ba jestaun internal ninian.
Pedro Loe Goveia Leite
“Problema iha eskola Rainha da Paz ne’e, desde uluk to’o agora tanba iha tinan 2004, fundadores sira ideia lahanesan. Laiha mos tranparansia ba malu. Ida – idak mai lori nia kompetensia(Fundador – Red) ne’ebé illegal(Ida – idak foti aan ba Prezidente Fundasaun) hodi troka estrutura tuan ba foun iha mos logo rua maske eskola ida de’it. Ida – idak rekonese sira mak fundadores, nune’e ikus mai balu halai sai, hodi loke fali eskola iha Ermera, Lospalos(Laivai) no seluk tan. Entaun bainhira akontese Krize 2006, Sr. Henrique Cesário da Costa, MH, hola pozisaun urgente(Temporária), hamutuk ho Sr. Celestino Ximenes, vice Presidente Fundasaun iha eskola Rainha daz. Ikus mai Pozisaun tomak hola husi Henrique, nu’udar prezidente fundasaun nune’e, husi ne’eba kedas problema mosu to’o ohin loron, to’o tinan letivu 2025. Konfirmasaun husi parte edukasaun ba problema, nune’e telefone direta ba autoridade suku Bebobuk, dehan eskola taka ona labele iha tan atividade ensinu,” esplika husi Pedro ba Jornalista sira iha lokasaun besik Eskola Rainha da Paz, Bebonuk – Dili, loron tersa(24/06)
Pedro hatutan dehan, tanba Eskola Rainha da Paz, ka Fundasaun Rainha da paz sempre hasoru problema, nune’e konsege muda ona naran ba Eskola São Gabriel ho nia Fundasaun mak Jacinto Doutel, hamutuk ho fundadores ema na’in rua nulu – 20.
“Problema ne’e sai seriu liu iha tinan 2025, tanba Prezidente Fundasaun Henrique Cesário da Costa, espulsa diretor da Eskola Sr. Solomão da Costa, inklui parte Finansas nian laiha razaun no justifikasaun ruma ho alegasaun la kumpri regra, nune’e, atividade para total, ikus mai estudante sira hamutuk ho xefe Suku Bebonuk, ezizi ba eskola Rainha da Paz, hodi hahú hikas fali aula normal. Odamatan konsege loke duni, maibé depois ida ne’e, parte Edukasaun Dili, husu atu hapara atividade ensinu nian tanba eskola Rainha da Paz, hasoru hela problema legalidade no kestaun lisensa operasional nian,” esplika husi Pedro.
Nia rekoñese tan bainhira protestu inan – aman hakarak reativa fali atividade ensinu maibé parte edukasaun rasik husu taka. Tanba ne’e, Eskola nafatin iha, maibé eskola nia naran muda ona ba São Gabriel ho nia Fundasaun mak Jacinto Doutel.
“Klaru iha tinan 2025 ne’e, labele ona iha prosesu ensinu normal, maibé sei hahú fali prosesu foun iha tinan letivu foun 2026, ho eskola Nia naran foun”. Esplika husi Pedro.
Pedro fó informasaun ida katak, parte edukasaun aseita ona ho proposta hari’I eskola ho naran foun. Nune’e ba estudante sira tinan letivu 2025, sira sei hala’o ezame iha edukasaun Munisipíu Dili ou transfere, tanba eskola Rainha da Paz, la eziste ona ho razaun edukador sira abandona estudante sira, hahú husi nivel Ensinu Primeiru – Segundu Ciclo(182), Nivel Terceiru Ciclo(121) no Nivel Ensinu sekundariu(310).
Haree ba problema eskola la reativa prosesu Ensinu Porta Vos Estudante no Inan – Aman, liuhusi Manuel Ximenes, promete Sei hasoru komisaun G, Asuntu Edukasaun iha Parlamentu, inklui parte edukasaun husu Responsabilidade ba Prezidente Ezekutivu sesante(Henrique)atu toma Responsabilidade ba hahalok abandona eskola no Estudante Sira, ligasaun ho prosesu Ensinu ne’ebe paradu ona.
“Ami Sei hamutuk ho Estudante, Inan – aman Sira husu Responsabilidade ba Prezidente Ezekutivu sesante, tanba Ami diskonfia iha pratika mal admintrasaun – jestaun. Ami kontaktu ba Nia, maibe nunka marka Prezensa hodi buka solusaun ba problema iha eskola Rainha da paz ne’e,” hato’o husi Manuel ba jornalista Sira liuhusi entrevista.
Estudante husi eskola Rainha da Paz eziji reativa prosesu ensinu
Porta voz estudante hanesan Inan – Aman. M Ximenes. TTM – 24/06
Ho problema entre fundadores sira, estudante balu husi Eskola Rainha da paz ho naran F. Lobato Ximenes dehan, iha fulan Jullu 2025 nia laran laiha ona prosesu ensinu normal,(paradu total) nune’e edukador ida mos la marka prezensa, inklui diretor eskola nian ne’ebe espulsadu husi Prezidente Fundasaun Rainha da Paz nian.
“Atu besik ona ezame maibé edukador sira laiha fatin. Ami lakon lisaun barak, sa tan besik ona ezame. Edukador sira dehan ami tenki halo transferensia maibé tarde ona. Oinsa eskola seluk bele simu ami, ida ne’e difisil tebes. Ami husu se bele reativa fali prosesu ensinu iha eskola ne’e, hodi finaliza ami nia prosesu estudu hahú kedas husi eskola ensinu básiku to’o nivel ensinu Sekundáriu”, kestaun ne’e hato’o husi F. Lobato Ximenes, estudante terseiru ano, nivel ensinu Sekundáriu tinan letivu 2025, fulan Juñu 2025.
Observasaun media ne’e nian iha eskola Raiha da Paz, bidru eskola nia rahun hotu, meza – kadeira sira tau arbiru. Alende ne’e, odamatan balu sukit sai ona, aat liu tan laiha mós prezensa husi edukador sira, maske estudante sira sempre ativu kada loron hamutuk ho porta vós Manuel Ximenes, inklui inan – aman ezizi eskola kontinua fali prosesu ensinu normal nune’e estudante sira labele sai vítima.
Discussion about this post