Refleta ba restaurasaun RDTL nian, besik ona tinan 20(2002- 2021), Klaru iha progresu barak ne’ebé Nasaun ne’e atinzi ona, liuhosi dezenvolvimentu Nasional.
Maske nune’e, problema bot ida ba Timor – Leste, to’o ohin loron, povu ki’ik sira, kontinua halerik ba be’e mo’os, no agua potabel.
Realidade hatudu, iha kapital Nasaun (Dili), tanba seidauk iha kanalizasaun ida di’ak(desorganizadu), komunidade sira iha Becora, parte Bedois, inklui fatin sira seluk tan, la hetan be’e mo’os, hodi uza ba necesidade ne’ebé iha. Sa tan agua potabel hanesan direitu ba sidadaun hotu, bele hatutan moris iha kondisaun saudavel.
Apoiu husi liur ba Timor konaba be’e mo’os.
Durante ne’e, maske iha ona apoia oin – oin husi ONG Internasional sira konaba apoiu be’e mo’os ba komunidade sira iha fatin – fatin, maibé tanba laiha manutensaun ne’ebé di’ak no sustentabel, husi parte kompetente sira, nune’e, fasilidade sira ne’ebé iha, la sai permanente, ikus mai problema be’e mo’os laiha solusaun.
Iha tempu kampaña promesa barak dehan “Hili ami, ba ukun sei dada be’e mo’os ba povu”
Iha tempu ka situasaun kampaña nian, organizasaun politika sira ne’ebé hakarak ukun, tun to’o ba base dehan, “Se imi hili ami, sei buka solusaun ba be’e mo’os iha imi nia aldeia, suku, no mós postu.”
Husi promesa sira ne’e, fatin balu iha realizasaun, maibé fatin barak la sai realidade.
Governu presiza buka solusan
Nu’udar Nasaun, iha nia autoridade kompetente mak iha kna’ar importante no responsabilidade tomak, hodi buka solusaun ba problema ne’ebé mak iha, liu –liu kestaun be’e mo’os.
Bazeia ba Informasaun ne’ebé midia ne’e asesu, iha ona sinal positivu husi Governu, hodi buka solusaun ba kestaun be’e mo’os iha kapital Nasaun no kapital Munisípiu sira.
Tanba ne’e, servisu agua no saneamentu oras ne’e, kontinua hela prepara kondisaun sira, hodi hatan no resolve kestaun be’e mo’os iha Timor – Leste.
Ligasaun ho problema be’e mo’os komunidade sira iha kapital Dili dehan, organizasaun politika ida ne’ebé sei ba ukun iha tinan lima mai, fiar katak sei produs politika ida di’ak, hodi buka solusaun imidiata ba problema be’e mo’os, Timor – Leste.
“Ukun aan ona, povu atu moris di’ak no saudavel, presiza iha mo’os ba sidadaun hotu – hotu. Fiak katak, Governu ida mai ne’e, sei iha politika ida di’ak liu, hodi responde ba povu nia halerik konaba be’e mo’os. La’os ukun tiha ikus mai dehan fali ita labele halo milagre.”
Fó hanoin fali katak, Timor – Leste, nasaun ida riku tebes ho be’e. Alende ne’e, iha natureza eziste be’e barak kompostu husi be’e matan bot sira, lagoa, mota lubuk ida iha tempu bai loron mós, la maran.****(Time)
Discussion about this post