28 Novembru tinan 1975, partidu Fretilin liuhusi Proklamador hanesan mos Primeiru Prezidente Timor nian, Sr. Francisco Xavier do Amaral, konsege proklama Ukun rasik Aan Povu Maubere nian, ne’ebe moris hanesan Nasaun Independente no Soberana, libremente, i anti kolonialista – imperealista.
Refleta ba 28 Novembru 2024, Republika Demokratika Timor – Leste(RDTL), kompleta ona Nia tinan Moris, sai nu’udar Nasaun soberana ida ho idade ba dala hat nulu resin sia(49).
Tanba ne’e, sidadaun balu ne’ebe reprezenta instituisaun akademika ida iha Timor – Leste, fo espetativa dehan, sentidu husi Ukun rasik Aan ho nia ezijensia prinsipal – Povu Tenki Moris diak, maibe esensial mos ba Timor – Leste ohin loron, Timoroan sira presizamente kria uluk dame, domin no paz, liu – liu iha Pais laran, hahu kedas husi familia, aldeia, suku to’o ba nivel nasional, espesialmente entre lider politiku sira, inklui reprezentante Povu nian iha Parlamentu Nasional, entre membru Governu Sira, joventude feto – mane, ne’ebe Moris iha kualker grupu sira hotu, Tantu nivel maioria ka minoria.
“Ita Ukun Aan ona nu’udar Nasaun Soberana. Ba tinan 2024, kompleta ona tinan 49. Klaru Ita tenki luta ba Moris di’ak. Maibe paz, Estabilidade importante ba Timoroan hotu. Ami lakohi baku malu no tuku fali malu iha Parlamentu Nasional bainhira diskuti Orsamentu Jeral Estadu nian. Ita Seidauk Lao livre. Mai Ita hamutuk tau idea konstrutivu nune’e lori Timor – Leste ba futuru ida Forte liu” hato’o husi dosente Ida iha Ensinu Superior Pribadi Timor – Leste.
Nia esplika Tan katak, saudozu sira nian luta Primeiru hakarak Moris paz – dame, sai Nasaun ukun Aan no kaer kuda talin Mesak iha Kualker aspeitu, Ekonomia no seluk tan.
“Ukun Aan, Ita Tenki la’o livre, sem tauk no laiha grupu ki’ik oan balu ka organizasaun Ida Mak kontrola fali Estadu. Estadu ne’e Estadu. Lei igual ba Ema hotu, importante Ema hotu Moris livre, sem tauk la’o ba ne’ebe de’it, no Moris di’ak ne’e responsabilidade Estadu nian” Nia esplika.
“Timoroan ho Timoroan de’it seidauk simu malu. Exemplu Rekonsialisaun ho Timoroan seluk, hanesan kurtina tanba laiha justisa ba hirak ne’ebe komete krimi. Odiu, vingansa, sei iha. Estadu – lider sira Tenki buka solusaun nune’e futuru mai sei la kria konfuzaun “. Hato’o hodi hakotu.
Enkuantu tema ba komemorasaun 28 Novembru loron Proklamasaun RDTL ba tinan 49 Mak, “Orgullu ba Ita Nia – Identidade, Justisa no Esperansa”.
Serimonia Nasional hodi komemora loron independensia hala’o iha RAEOA – Ambeno, Oecusse, Timor – Leste. Komvida mos bainaka Espesial Sira husi Nasaun oin – oin. Viva RDTL
Discussion about this post