Tersa, Maiu 20, 2025
Time Timor Magazine
NEWSLETTER
No Result
View All Result
  • Varanda
  • Profil
  • Kultura
  • Edukasaun
  • Politika
  • Ekonomia
  • Opiniaun
    Sarani TL Kontinua Reza ba Amu Papa

    Sarani TL Kontinua Reza ba Amu Papa

    Komunidade Bebonuk Afeta Eviksaun Governu Seidauk Indeminiza

    Komunidade Bebonuk Afeta Eviksaun Governu Seidauk Indeminiza

    Parlamentu Orgaun Soberana La’os Fatin Hodi Tinzu

    Parlamentu Orgaun Soberana La’os Fatin Hodi Tinzu

    Udan La To’o Oras : Bee Nakonu Iha Cidade Dili

    Udan La To’o Oras : Bee Nakonu Iha Cidade Dili

    Eventu Konsulta Popular –  Faze Desidi Vitoria Povu Maubere

    Eventu Konsulta Popular Desidi Vitoria Povu Maubere

  • Portugues
    Lenda Santa Maria Egipcíaca

    Lenda Santa Maria Egipcíaca

Time Timor Magazine
  • Varanda
  • Profil
  • Kultura
  • Edukasaun
  • Politika
  • Ekonomia
  • Opiniaun
    Sarani TL Kontinua Reza ba Amu Papa

    Sarani TL Kontinua Reza ba Amu Papa

    Komunidade Bebonuk Afeta Eviksaun Governu Seidauk Indeminiza

    Komunidade Bebonuk Afeta Eviksaun Governu Seidauk Indeminiza

    Parlamentu Orgaun Soberana La’os Fatin Hodi Tinzu

    Parlamentu Orgaun Soberana La’os Fatin Hodi Tinzu

    Udan La To’o Oras : Bee Nakonu Iha Cidade Dili

    Udan La To’o Oras : Bee Nakonu Iha Cidade Dili

    Eventu Konsulta Popular –  Faze Desidi Vitoria Povu Maubere

    Eventu Konsulta Popular Desidi Vitoria Povu Maubere

  • Portugues
    Lenda Santa Maria Egipcíaca

    Lenda Santa Maria Egipcíaca

No Result
View All Result
Time Timor Magazine
No Result
View All Result

Rafael Savio “Loron Konsulta Popular Importante ba Povu Timor – Leste”

Time Timor by Time Timor
Augostu 30, 2023
in Politika
5 min read
0
Home Politika
151
SHARES
191
VIEWS
Share on FacebookShare on Twitter

Rafael Savio, nu’udar sidadaun Nasional Timorense rekonese hodi dehan katak, loron 30 fulan Agustu tinan 1999, importante ba povu Timor(Timoroan tomak), tanba laiha loron istóriku ne’e, laiha mós restaurasaun loron 20 fulan Maiu 2002, ne’ebé mak hala’o iha Tasi- tolu, Dili iha tinan 24 ba kotuk(20/05/2002- 20/05/2023).

RELATED POST

Tinan 2025: Rangking Liverdade Imprensa TL Monu

Klinika La Fo Aimoruk ba Inan – Isin Rua

Foto Time Timor Magazine.

“Nu’udar Timoroan hakarak dehan de’it katak iha loron 30 de Agustu 1999, dadeer nakukun de’it populasaun sira forma ona iha sentru votasaun hotu maske moris iha ameasa, intimidasaun, mate nia laran maibé firme metin nafatin hodi deside distinu rai no povu ida ne’e nian, ikus mai sai Nasaun soberana iha Reziaun Sudeste Aziatiku,” hato’o husi Rafael Savio ba Time Timor liuhusi entrevista badak iha nia knar fatin Balide – Dili, tersa(29/08).  

Parte importante ida rekonese mós papel Falintil inklui organizasaun rezistensia no grupu sira hotu tantu iha movimentu ne’ebé apoiu ba luta livertasaun nasional, liu –liu antes hakat ba faze realizasaun loron konsulta popular iha loron 30 fulan Agustu tinan 1999.

“Ita labele haluha papel no valor luta husi Frenti tolu durante iha prosesu ba livertasaun nasional hanesan Frenti Armada, Klandestina no Frenti Diplomatika, inklui mós movimentu sira hotu, ne’ebé mai husi Joven inklui apoiu solidariedade husi nivel internasional ninian,” hato’o husi Rafael Savio.

Era Liverdade Joventude Presiza Moris iha Paz – Dame

Parte importante ida, nu’udar edukador ne’ebé hala’o knar iha eskola Cristal, nivel ensinu sekundaria nian ladun konkorda ho asaun konflitu sira ne’ebé sempre mosu iha kapital Dili no nivel Munisipíu, relasiona ho konfrontasaun entre grupu arte marsiais no rituais sira, liu –liu envolve direta husi joven sira(idade pridutivu) hanesan futuru ba Nasaun.

Tuir Rafael, Timor – Leste nia ukun aan ida ne’e mai husi terus, susar, ema barak mak mate, nune’e iha era liverdade bainhira joven sira kontinua no bebeik gosta baku malu, estraga ema nia uma, kria konfuzaun, hahalok sira ne’e, la valoriza  ona heroi sira nia luta hodi sosa liverdade.

“Primeiru nu’udar inan – aman, edukador, sidadaun sente triste haree ita nia joven sira la dame malu. Gosta provoka malu hodi estrega ema nia uma, inklui sasan. Tenke iha hanoin ida katak tempu liverdade ezizi Joven sira buka aproveita tempu hodi estuda, servisu, nune’e prepara aan ba futuru,” nia husu hodi hato’o ba Joven Timoroan.

Tuir sidadaun ne’e nia hanoin ida katak, se de’it bele envolve aan iha grupu arte marsiais no rituais sira, maibe tenke konsidera ida ne’e hanesan  atividade desportiva ba treina fizika nian no hanesan arte.

“Primeiru bainhira tama iha grupu arte marsiais no rituais labele mai ho hanoin kria de’it problema ou haree ema seluk hanesan adversariu. Arte marsiais nu’udar asuntu desportiva. Se treina hotu mak halo problema hodi  baku ema arbiru de’it, asalta malu iha dalan, sona malu, halo ema seluk moris lahakmatek ida ne’e krime.  Autoridade  mak bele foti medida,” hato’o husi Rafael  

Tanba ne’e, Sr Rafael Savio husu ba inan – aman, autoridade lokal nivel aldeia, suku bairo atu kontrola didiak joventude sira hodi minimiza konflitu no aktu violentu ne’ebe fó ameasa ba estabalidade nasional.

“Inan – aman tenke kontrola oan sira, autoridade lokal, igreja no eskola tenke buka hatene joven sira ne’ebé sempre halo problema iha bairo hodi identifika sira, nune’e hamutuk ho igreja, edukador kontinua eduka no realiza formasaun iha etika – moral nune’e prepara joventude sira ba futuru”. Hato’o hodi hakotu.    

Intervensaun husi Estadu RDTL

Antes ne’e, iha loron 11 fulan Agustu tinan 2023, Presidente da Repúblika Dr. José Ramos Horta, liuhusi GMN TV rekonese, Estadu lakon kredibilidade kontrola konfrontu entre grupu arte marsiais– rituais sira iha rai laran tanba kontinua ataka malu iha aldeia, suku bairo, laran halo komunidade moris sentre lahakmatek no trauma.

Husi parte seluk Fundasaun Mahein(FM), ne’ebé tau matan ba setor Siguransa liuhusi diretor Nelson Belo, hato’o idea ida ba Estadu liu –liu konselu Siguransa Estadu nian presiza halo intervensaun politika hodi haree ba membru ka oknum arte marsiais no rituais sira ne’ebe sempre kria problema lori impaktu ba kestaun estabilidade.  

“Husu ba konsellu Siguransa Estadu presiza halo intervensaun politika hodi haree ba konfrontasaun  entre oknum husi grupu arte sira, liuhusi intervensaun husi parte politika, la’ós ho atuasaun ne’ebé  hala’o husi Polisia sira iha terenu”. Lian Nelson Belo liuhusi Media GMN TV iha loron 10 fulan Agustu 2023.

Lider Arte Marsiais – Rituais la orienta membru halo problema

Konfirmasaun balu husi lider arte marsiais nian liuhusi Media nasional publika iha kanal oin – oin hodi rekonese, biar membru ka oknum sira halo problema maibé la’ós lider ka dirijente sira mak haruka halo problema hodi estraga ema nia uma, ka asalta malu iha aldeia, suku no bairo.

“Ita la orienta membru sira ida – idak katak, imi tenke halo problema. Ida ne’e aktu husi oknum ida- idak, iha ne’ebé lori problema pesoal,  problem rai inklui asuntu seluk hanesan odiu malu partikular ninian”, lian husi dijente ida  husi grupu Arte marsiais balu iha Dili, fulan Agustu 2023.

Foto Facebook, Agustu 2023

Husi parte seluk hodi  minimiza konfrontasaun entre grupu arte marsiaias – rituais iha rai laran, Komisaun Reguladora Arte Marsiais konvida orador husi parte Igreja, Sociedade Civil iha fulan Agustu 2023 hamukut ho IKS – TL, realiza treinamentu balu iha Salaun Laline Larigutu,  hodi mentaliza foinsa’e sira nia hanoin, vizaun oinsa hamenus konflitu, liu –liu entre grupu arte marsiais sira, hodi kontibui di’ak liutan ba kestaun paz no estalidade iha Timor – Leste.***(TTM)

Tags: konsulta popuar 30 Agustu 2023
Share60Tweet38Share15

Related Posts

Tinan 2025: Rangking Liverdade Imprensa TL Monu
Politika

Tinan 2025: Rangking Liverdade Imprensa TL Monu

Maiu 4, 2025
Klinika La Fo Aimoruk ba Inan – Isin Rua
Politika

Klinika La Fo Aimoruk ba Inan – Isin Rua

Abril 30, 2025
Hala’o Knar ho responsabilidade Povu Hato’o Gratidaun ba PNTL
Politika

Hala’o Knar ho responsabilidade Povu Hato’o Gratidaun ba PNTL

Marsu 27, 2025
Reconciliação iha Perspetiva Social
Edukasaun

Reconciliação iha Perspetiva Social

Dezembru 12, 2024
Ezijensia  Ukun Rasik Aan Povu Tenki Moris Diak, iha Paz – Estabilidade no Justisa
Politika

Ezijensia Ukun Rasik Aan Povu Tenki Moris Diak, iha Paz – Estabilidade no Justisa

Novembru 29, 2024
Politika

Regina “Politika Komite 12 Novembru Hapara Pensaun La Justu”

Novembru 12, 2024
Next Post
Avansa to’o 2030 – Opsaun no Oportunidade ba Timor-Leste

Avansa to’o 2030 - Opsaun no Oportunidade ba Timor-Leste

Lideransa Komunitária Kontinua Hetan Subsidiu La’ós Salariu

Lideransa Komunitária Kontinua Hetan Subsidiu La’ós Salariu

Xefe Suku Labele Asina Dokumentu Sosa no Fa’an

Xefe Suku Labele Asina Dokumentu Sosa no Fa’an

Inan Rasik Sama Nia Oan Feto ho Motor Beat

Inan Rasik Sama Nia Oan Feto ho Motor Beat

Pe. Locateli – Fundadores  FC Lansa Fatuk Dahuluk Konstrusaun Edifisiu Foun FE- ISC  

Pe. Locateli – Fundadores  FC Lansa Fatuk Dahuluk Konstrusaun Edifisiu Foun FE- ISC  

Discussion about this post

Kalohan Hosting
ADVERTISEMENT
  • About
  • Advertise
  • Privacy & Policy
  • Contact Us
Call Us: +670 7704 2527

© 2021 Time Timor Magazine - Hosted by Kalohan.NET.

No Result
View All Result
  • Varanda
  • Profil
  • Kultura
  • Edukasaun
  • Politika
  • Ekonomia
  • Opiniaun
  • Portugues

© 2021 Time Timor Magazine - Hosted by Kalohan.NET.

Dep